Zadbaj o siebie, nikt inny tego nie zrobi, mówi najmłodszy czeski popularyzator ekonomii Štěpán Drábek

W tym wywiadzie przyglądamy się poglądom i historii najmłodszego czeskiego popularyzatora ekonomii. Co Štěpán Drábek myśli o znajomości finansów wśród młodych ludzi i przyszłości bitcoina?

Przyznajcie się - kto z Was w wieku 15 lat wiedział, że istnieje coś takiego jak inflacja, recesja czy polityka fiskalna? Osobiście nie wyobrażam sobie używania takiego określenia w codziennej rozmowie w tamtych czasach. Nie dotyczy to jednak Štěpána Drábka, którego ekonomia pochłonęła do tego stopnia, że postanowił nawet szerzyć wiedzę na jej temat - zwłaszcza dzięki swojemu projektowi Economics Made Simple. I muszę przyznać, że wykonuje świetną robotę! Na swoich sieciach zajmuje się wszystkim co związane z tą dziedziną. Do swoich podcastów i wywiadów zaprasza również różnych ekspertów i osobistości ze świata finansów. Postanowiłem jednak tym razem odwrócić nieco role i przeprowadzić wywiad ze Stepanem. Oczywiście przede wszystkim o ekonomii i jej popularyzacji, ale także o spojrzeniu młodych ludzi na pieniądze i zabezpieczenie przyszłości.

1) Przejdźmy w kolejności. Jak to się stało, że zająłeś się tym, co robisz? W końcu ekonomia, finanse, rynki i wszystko co z tym związane nie jest powszechnym hobby wśród Twoich rówieśników. Co więcej, sądząc po Twojej wiedzy, Ty również masz za sobą trochę czasu w terenie. Co cię do tego skłoniło? Jaka jest Twoja główna motywacja?

Życie jest czasem przypadkowe. Dla mnie studiowanie ekonomii nie było długoterminowym planem, a jedynie wynikiem połączenia długiej chwili w pierwszej blokadzie roku 2020 z wyjściem skomplikowanego algorytmu na YouTube, gdzie polecono mi pierwszy wywiad z, dla mnie wtedy zupełnie nieznanym, ekonomistą Dominikiem Stroukalem, w którym opowiadał o bitcoinie. Byłam wtedy absolutnie urzeczona jego pięknym wykładem, a przede wszystkim zawartymi w nim ciekawymi informacjami. Wywołało to we mnie iskrę wyobraźni w postaci uświadomienia sobie, że istnieje pewna dziedzina, która łączy moje zainteresowania, którymi w tamtym czasie były pieniądze, funkcjonowanie społeczeństwa i w pewnym stopniu matematyka. Tą dziedziną jest, jak już pewnie dla wszystkich jest jasne, ekonomia, która również zaintrygowała mnie szerokim zakresem swoich różnych ciekawych poddziedzin.

Jeśli pytasz mnie o moje motywacje do studiowania ekonomii, to główną jest proste uzależnienie. Uzależnienie od procesu stopniowego rozumienia (choć oczywiście nigdy w pełni, jestem od tego nieskończenie daleki ze względu na nieograniczoną złożoność naszego świata) pewnych kontekstów społecznych, historycznych i politycznych. Wspaniałą rzeczą w ekonomii jest to, że daje ona ludziom właśnie taką możliwość.

2) Zapewne każdy z nas chciałby, aby w naszym kraju poprawiła się świadomość i poziom edukacji na temat ekonomii i pieniędzy. Jak według Ciebie można to najlepiej osiągnąć? Szczególnie wśród młodych.

Za każdym ludzkim działaniem, aby móc je analizować retrospektywnie, należy szukać bodźców, które stały za decyzją o jego podjęciu. Dlatego, jeśli chcemy osiągnąć cel - lepsze umiejętności ekonomiczne - musimy najpierw stworzyć środowisko z odpowiednimi bodźcami, na podstawie których ludzie będą spontanicznie działać tak, jak chcemy, bez żadnych zaleceń, przymusu czy regulacji z naszej strony. Myślę, że zachęty do zainteresowania się światem pieniędzy, inwestycji i funkcjonowania gospodarki są dziś większe niż kiedykolwiek wcześniej. Żyjemy w środowisku bezprecedensowo wysokiej inflacji oraz ogromnej i rosnącej nieodpowiedzialności fiskalnej rządu. Uważam, że te czynniki tworzą obecnie silne bodźce do większego zainteresowania się finansami osobistymi. Rzeczywiście, dziś widzimy to wyraźnie - zainteresowanie inwestowaniem jest zdecydowanie najwyższe od kilku lat. Uważam jednak, że może to być ze szkodą. Inwestycje z pewnością nie są dla każdego. Jest to dziedzina profesjonalna i nie każdy jest w stanie ją zrozumieć lub po prostu nie chce poświęcać znacznej części swojego cennego czasu, który mógłby być przeznaczony na inne zajęcia, na próby zachowania siły nabywczej swoich ciężko zarobionych i zaoszczędzonych pieniędzy. Niestety, dzisiejsze otoczenie zmusza do inwestowania niemal wszystkich ludzi, niezależnie od własnego ukierunkowania i obszarów specjalizacji. Te "niewykwalifikowane" osoby następnie, co nie było z góry niespodziewane, popełniają niewybaczalne błędy z perspektywy czasu. Nie jest przypadkiem, że w tym samym czasie w zawrotnym tempie rośnie również liczba dokonywanych oszustw inwestycyjnych czy liczba podejrzanych platform wykorzystywanych do takich celów.

W przypadku młodych ludzi, powiedzmy moich rówieśników, sytuacja jest dość podobna, a jednak pod pewnymi względami inna. Podczas gdy aktywni ekonomicznie obywatele czują potrzebę alokowania swoich pieniędzy w taki sposób, aby nie stracić z czasem tak wiele ze swojej siły nabywczej, młodzi mają tendencję do poszukiwania bardziej ryzykownych inwestycji, których potencjalny sukces mógłby uczynić ich bogatymi ponad miarę. Różnica polega więc na niechęci do ryzyka. Dlatego aktywa, w które przede wszystkim inwestuje moje pokolenie, to niestety kryptowaluty.

3) Ostatnio dużo mówi się o tym, że influencerzy finansowi i inwestycyjni mają wiele wspólnego z edukacją finansową. Czy dzięki swojej pracy widzisz poprawę wśród np. rodziny, przyjaciół, kolegów z klasy?

Na pewno w mojej rodzinie, a wśród kolegów z klasy myślę, że mam dużą zasługę w tym, że zrozumieli choć trochę ekonomii.

4) Zauważyłem, że jesteś wielkim fanem bitcoina. Nie będę tutaj prosił o prognozy cenowe (ale oczywiście jeśli ktoś ma, to może podać 😊), ale bardziej interesuje mnie, czy jest możliwe, że kiedyś zastąpi złoto? Co sądzicie o posunięciach Salwadoru?Czy tamtejszy prezydent pomógł kryptowalutom, czy raczej nadszarpnął ich imię detalem?

Jeśli dobrze rozumiem, to pytasz mnie, czy bitcoin stanie się cyfrowym złotem w sensie stabilnego aktywa - bezpiecznej przystani, a nie pieniądza, bo złoto nigdzie nie służy dziś jako pieniądz. Myślę, że bitcoin ma ku temu wszelkie predyspozycje, w końcu jedyną poważną przewagą złota nad bitcoinem jest jego wiek i "próba czasu". W przeciwnym razie bitcoin wyraźnie dominuje we wszystkim innym (może poza psychologicznym przywiązaniem ludzi do fikcyjnej stabilności złota), przynajmniej jeśli chodzi o właściwości monetarne.

Salwador jest wzorcowym, ale bardzo wstydliwym i jednocześnie dość przerażającym przykładem tego, jak irracjonalna, momentami nawet mocno fanatyczna, może być społeczność bitcoinowa. Bitcoinowcy to, jeśli mogę uogólnić, generalnie libertarianie - zwolennicy wolności osobistej i gospodarczej. Niestety, w ostatnich latach pojawiło się wiele naocznych przykładów hipokrytów, którzy nie mają problemu ze swoim ideologicznym skrzywieniem, aktywnie wspierając tamtejszy reżim dyktatorski, legitymizując z całkowitą powagą na twarzy działania prezydenta Salwadoru, który poprzez władzę ustawodawczą zmusza swoich obywateli do preferowanego przez siebie zachowania - powszechnej akceptacji bitcoina jako prawnego środka płatniczego. Wciąż nie mogę zrozumieć, jak ogromny segment społeczności bitcoinowej, w tym wielu jej znanych liderów z naszej lokalnej okolicy, których korzenie wyrosły z żyznej gleby austriackiej szkoły ekonomii, może wspierać nacjonalistyczny reżim i opowiadać się za przymuszaniem do akceptacji bitcoina przez władcę tego narodu.

5) Czy poleciłbyś inwestowanie na giełdzie młodym ludziom?Czy masz ulubione akcje, ETF, a nawet konkretny sektor?

Wybieranie konkretnych tytułów akcji jest zbyt ryzykowne i niewspółmierne do wiedzy niewprawnego laika. Przykro mi, ale jestem daleki od udzielania innym porad inwestycyjnych z moich (nie)kompetencji.

6) Od kogo (oprócz Ciebie oczywiście 😊) młodzi ludzie powinni się uczyć o finansach? Czy masz jakieś wzory do naśladowania?Ktoś, kogo opinii zawsze chętnie słuchasz?

Najlepszym źródłem niemal wszystkich informacji są książki. Czytaj, Instytut Liberalny przetłumaczył wszystko co ważne w ekonomii, dodatkowo zdecydowana większość jest za darmo. Osobiście lubię czytać artykuły na Roklen24, przede wszystkim autorstwa najbardziej zorientowanej w świecie rynków finansowych osoby - Jana Berki, oraz słuchać podcastu Ve vata (szczególnie dobre są odcinki z Dominikiem Stroukalem ). Na co dzień jednak z przerażeniem w oczach oglądam kuszące zdjęcia podglądowe na czeskim finansowym YouTube i innych portalach społecznościowych. Ludzie ci, nie byłbym daleki od prawdy, gdybym ekspresowo oznaczył ich jako szarlatanów/amatorów, sprzedają tanie, płytkie lekcje inwestowania, które w większości nie są oparte na empirycznie skutecznych strategiach inwestycyjnych. Są to osoby, które tylko i wyłącznie rozumieją tematy, o których wypuszczają bardzo popularne i dochodowe filmy. Niekoniecznie byłoby w tym coś złego, w końcu ludzie uczestniczą w tych transakcjach dobrowolnie; problem jednak w tym, że te powierzchowne, słabo spreparowane informacje przysłaniają te naprawdę dobre i korzystne. Tabloidy wygrywają i niestety dotyczy to również influencerów finansowych. Prawdziwych ekspertów rzadko się słyszy, mimo ich wieloletniej wiedzy i niekiedy doskonałych umiejętności mówienia (najlepszym przykładem jest mój ulubiony ekonomista, dr Pavel Potužák. Nagrania jego wykładów i wywiady z nim mają tylko ułamek zasięgu autorów, których skrytykowałem powyżej, mimo jego, śmiem twierdzić, niemal encyklopedycznej wiedzy, a przy tym jasności i dowcipu wyjaśnień. Trudno byłoby znaleźć lepszego ekonomistę w Czechach, o ile taka osoba w ogóle istnieje, ale nie ma dla niej prawie miejsca - mam nadzieję, że w przyszłości uda się temu zaradzić. :D)

7) Wiem, że to daleka przyszłość, ale zapytam: Czy uważasz, że osoba w wieku powiedzmy 15-25 lat może liczyć na emeryturę od państwa? A może uważasz, że powinien zacząć się przygotowywać i zdać się na swoje inwestycje?

Jeśli weźmiemy pod uwagę obecny rozwój demograficzny ludności Republiki Czeskiej i ekstrapolujemy go o kilka lat dalej w czasy jutrzejsze, niemożliwe jest utrzymanie obecnego tzw. repartycyjnego systemu emerytalnego bez niewystarczających środków finansowych w budżecie publicznym, które wpłynęłyby na jakość najważniejszych usług państwowych, takich jak bezpieczeństwo, opieka zdrowotna czy edukacja. Albo przyszli emeryci będą otrzymywać znacznie niższe emerytury niż te, do których jesteśmy obecnie przyzwyczajeni, albo będziemy skrajnie niedoinwestowani w kluczowych sektorach, które współtworzą bogactwo naszego narodu - stosunkowo wysokiej jakości edukację i opiekę zdrowotną. Dlatego nikt nie powinien liczyć na wsparcie państwa na starość, a zwłaszcza nie tzw. dzieci Husaka i pokolenia po nich - pieniędzy w kasie państwowej po prostu nie ma i to się nie zmieni. Więc moje przesłanie jest takie: Dbajcie o siebie i swoich sąsiadów, nie liczcie, że ktoś inny zrobi to za was, a tym bardziej państwo o tak podłej polityce fiskalnej.

8) Jaki jest Twój cel na przyszłość? Czy widzi Pan siebie bardziej jako osobę zajmującą się edukacją i popularyzacją ekonomii i finansów, czy bardziej jako doradcę rządowego/ekonomistę?

To nie jest z natury rzeczy wzajemnie się wykluczające. Chciałbym spędzić następne kilka lat czytając i studiując jak najwięcej, a następnie edukując jak najszersze grono odbiorców na temat ekonomii, po czym pójść drogą akademicką. Chcę się od państwa na długo zdystansować - albo trzymać jak najdalej - naznaczyło ono nieodwracalnie (negatywnie) wielu ludzi, ale nie wykluczam, że kiedyś mogę trafić na stanowisko osadzone w pytaniu.

9) Czy masz jakąś ostatnią radę dla naszych czytelników? Czy to o inwestycjach, pieniądzach, czy ogólnie o życiu.

Bądźcie dla siebie mili, jest całkowicie za dużo niepotrzebnej nienawiści i ogólnych złych wibracji w społeczeństwie (teraz zdaję sobie sprawę, że nie daję najlepszego przykładu z moją krytyką finansowych influencerów). Żyjemy w zdecydowanie najlepszym czasie w całej historii, pielęgnujmy to i nie róbmy wszystkiego, co w naszej mocy, aby szybko to stracić.

Kształć się. Tak banalne, jak to jest, jest to również najlepsza rada. Bez zrozumienia podstaw współczesnej bankowości centralnej, która wpływa na świat finansów bardziej niż cokolwiek innego i bardziej niż kiedykolwiek, niemożliwe jest osiągnięcie zadowalających długoterminowych i stabilnych wyników w swoich planach inwestycyjnych.

Chciałbym podziękować Stephenowi za wyczerpujące komentarze i życzyć mu samych sukcesów w przyszłości! Możesz śledzić go w jego sieciach - Web, YouTube, Twitter.

https://www.youtube.com/watch?v=79orh0AQbqQ

Jeśli podobają Ci się moje artykuły i wywiady, zapraszam do wrzucenia follow. Dzięki! 🔥

Disclaimer: To nie jest w żaden sposób rekomendacja inwestycyjna. To jest wyłącznie moje podsumowanie i analiza oparta na danych z internetu i innych źródeł. Inwestowanie na rynkach finansowych jest ryzykowne i każdy powinien inwestować w oparciu o własne decyzje. Jestem tylko amatorem dzielącym się swoimi opiniami.